Cykle wyborcze zbliżają się do kulminacji w Mołdawii i na Ukrainie. Wiele zależeć będzie od ich wyniku, ponieważ w parlamentarnej republice Mołdawii wybory parlamentarne odbędą się już 24 lutego, a na Ukrainie, gdzie instytucja prezydencka odgrywa ważną rolę w systemie politycznym, zaplanowano 31 marca wybory prezydenckie. Osobliwością obu kampanii wyborczych jest nie tylko ostra konkurencja graczy politycznych, ale także agresywne instrumenty wpływu, które Rosja wykorzystuje do osiągnięcia własnych celów. Nic więc dziwnego, że procesy wyborcze w krajach regionu stały przedmiotem dyskusji międzynarodowej konferencji w Czerniowcach, która zgromadziła razem około 40 ekspertów, polityków i osób publicznych.
Autor: Pawło Łodyn z Czerniowców (Ukraina)
Przemówienie gratulacyjne na konferencji zostało złożone przez wiceprezesa Czerniowieckiej Administracji Obwodowej Ihora Bohatyrcia, który wręczył nagrody aktywistom Związku Ukraińców Mołdawii „Zapowit” i naukowcom z Bieleckiego Uniwersytetu Państwowego im. Alecu Russo. Wydarzenie naukowe tematycznie było kontynuacją ubiegłorocznej konferencji, która odbyła się w Bielcach, co wyraźnie wskazał poseł Rady Najwyższej Ukrainy Hryhorij Tymisz. Ukraiński polityk podkreślił potrzebę zintensyfikowania współpracy na linii Kijów-Kiszyniów, zachowanie obu krajów na drodze rozwoju europejskiego. Dziekan Wydziału Literatury Bieleckiego Uniwersytetu Państwowego Lilia Trinka, ze smutkiem oświadczyła, że wybory zamieniają się teraz w swoistą konkurencję o nazwie „worki z pieniędzmi”, a także używanie przeciwko rywalom brudnych zagrań. Aby przeciwstawić się zarządzaniu społeczeństwem poprzez manipulację, konieczne jest zwiększenie kultury wyborczej ludności. W takich okolicznościach ważna jest rola uniwersytetów w kształtowaniu światopoglądu młodych ludzi, np. na Bieleckim Uniwersytecie działa klinika prawnicza.
Profesor Uniwersytetu Warszawskiego, Kazimierz Wóycicki, uważa, że główną bronią w wojnie informacyjnej jest narracja, a fałszywe wiadomości to tylko część narracji. Wojna informacyjna nie jest tradycyjną propagandą, jej głównym celem jest wywołanie konfliktu dekonstrukcyjnego i chaosu. Poseł Sejmu, Marek Rząsa, w komunikacie internetowym stanowczo powiedział, że Ukraina zasługuje dziś by być częścią Europy. Polski politolog, Mariusz Patej, zauważył, że dziś partie skupiają się wokół danych – konkretnych – osób, w coraz mniejszym stopniu koncentrują się na zwracaniu uwagi elektoratu na własne programy w kampaniach wyborczych. Dlatego, kierowany przez niego Instytut Rybarskiego zaproponował pomysł sfinansowania partii przez państwo zgodnie z systemem premii, który będzie zawierał liczbę głosujących na nich wyborców, szczegółowe informacje o ich programach i biografiach kandydatów. Zdaniem Mariusza Pateja, silne instytucje są podstawą walki z zagrożeniami zewnętrznymi.
Członek Akademii Nauk w Rumunii, profesor nadzwyczajny Akademii Studiów Ekonomicznych, Vasile Similanu, podkreślił, że kampanie wyborcze znajdują się pod presją ze strony struktury stosunków międzynarodowych, która ma kilka poziomów. W wyborach wykorzystuje się wiele manipulacyjnych technologii, w szczególności tak zwane „okno Owertona”. Rumuński politolog i dyplomata Dorin Popescu opowiedział o doświadczeniu Rumunii, która od 30 lat stara się adaptować różne europejskie modele rozwoju. W związku z tym, społeczeństwo odczuwa pewne rozczarowanie możliwością zbudowania sprawnie działającego systemu, choć istnieją również pozytywne momenty związane z walką z korupcją i pokojowym współistnieniem mniejszości narodowych.
Redaktor naczelny almanachu Varta i dziennikarz kanału telewizyjnego Biełsat (Białoruś), Zmicier Mickiewicz, ostrzegł kraje post-sowieckiej przestrzeni od niebezpiecznej iluzji, że „Zachód nam pomoże”, a w obliczu zagrożeń należy polegać przede wszystkim na własne siły. Białoruś czuje się coraz bardziej agresywną rosyjską polityką w sferze informacyjnej, w szczególności poprzez rosyjski kanał „Sputnik” pokazana jest od strony negatywnej, natomiast prezentowany jest pozytywny obraz Władimira Putina. Dr hab. nauk politycznych, Pavlo Madrygan, były członek Centralnej Komisji Wyborczej w Mołdawii, mówił o ewolucji systemu politycznego swojego kraju, gdzie rządziła przemiana sił demokratycznych i komunistów, według uczonego, w szczególności w odniesieniu do procesu całkowitej prywatyzacji, podjęto szereg fałszywych kroków. Dzisiaj Europejczycy mówią o recesji rozwoju Mołdawii, nazywając ją „okupowanym państwem”. W kraju istnieje poważny problem demograficzny, ponieważ każdego dnia opuszcza się około 100 osób, pozostają chłodne stosunki z oficjalnym Kijowem i Bukaresztem.
Jewhen Mahda, dyrektor wykonawczy Instytutu Polityki Światowej, uważa, że Rosja dobrze przeanalizowała braki demokracji i wykorzystuje ją we własnym interesie. Jej wpływ na Ukrainę koncentruje się na niszczeniu zasad ukraińskiej państwowości, a wysiłki będą ukierunkowane w szczególności na zdyskredytowanie procesu wyborczego. W kontekście rosyjskiej agresji „wezwanie do pokoju” staje się specjalną technologią wyborczą, przy czym cena za taki „pokój” nie jest znana. Ekspert ukraiński zwrócił również uwagę na brak ustawodawstwa zwalczającego zagrożenia hybrydowe. Analityk Narodowego Instytutu Studiów Strategicznych, Walerij Krawczenko, przedstawił trzy typy partii, które istniały w przeszłości: partie komunistyczno-socjalistyczne, liberalno-demokratyczne i oligarchiczne. Natomiast, pojawiają się nowe typy partii populistycznych i antysystemowych. Ponieważ Ukraina jest silnie oligarchicznym państwem, często pojawiają się hybrydowe typy partii, łączące kilka oznak. Doktor nauk filozoficznych Wołodymyr Tipeń zauważył, że dziś problem wyboru cywilizacyjnego nie jest już kwestią dla Ukrainy. Jednak kampanie wyborcze zamieniają się na „paradę obietnic i marności”. Dlatego podkreślił rolę ekspertów w kształceniu obywateli, w szczególności na Ukrainie ta funkcja próbują realizować w ramach projektu „Rada Wyborcza UA”.
Polecamy inne artykuły z naszego cyklu: „Wybory na Ukrainie”
W dyskusji naukowej wzięli udział także: prezes Czerniowieckiego Regionalnego Towarzystwa Kultury Polskiej im. Adama Mickiewicz, Władysław Strutynski, przewodniczący Centrum Współpracy Regionalnej Dialog, Ołeksandr Rusnak, doktor habilitowany nauk politycznych Mykoła Prymusz, doktor nauk politycznych Serhij Bondarenko, dyrektor Centrum Medialnego BukPress Marin Herman, politolog i tłumacz Serhij Hakman, zastępca dyrektora Instytutu Besarabii Michajło Wengryniuk, prorektor Iwano-Frankiwskiej Akademii Iwana Złotoustego Ołeh Biłous, prodziekan Wydziału Literatury Uniwersytetu Bieleckiego Diana Ignatenko, prezes Związku Ukraińców Mołdawii „Zapowit” Mychajło Kryżaniwski, honorowy obywatel miasta Bielce Wasyl Panczuk, dyrektor wykonawczy Bukowińskiego Instytutu Odbudowy i Rozwoju Jarosław Kirpuszko i inni. Międzynarodową konferencję moderował doktor habilitowany nauk politycznych, profesor nadzwyczajny Katedry Stosunków Międzynarodowych Czerniowickiego Narodowego Uniwersytetu im. Jurija Fedkowycza, Serhij Feduniak.
Międzynarodowa konferencja „Procesy wyborcze w krajach posttotalitarnych jako wybór cywilizacyjny: quo vadis?” odbyła się dzięki organizacji publicznej „Centrum Współpracy Regionalnej Diałog”, Iwano-Frankiwskiej Akademii Iwana Zolotoustego, Czerniowickiego Narodowego Uniwersytetu im. Jurija Fedkowycza, Związku Ukraińców Mołdowy „Zapowit”, organizacji publicznej „Centrum Politycznych Narracji Demokracji””, czerniowieckiej regionalnej organizacji społecznej „Instytut Besarabii”, oraz Wschodnioeuropejskej regionalnej sieci Globalnego partnerstwa na rzecz zapobiegania konfliktom zbrojnym (GPPAC).
Pawło Łodyn – jest autorem i ukraińskim korespondentem portalu „Obserwator Międzynarodowy”
Polecamy: „Dokąd podąża Ukraina?” – komentarz dr. Tomasza Lachowskiego dla cyklu Komentarze UŁ
