27 maja 2024 roku prezydent Federacji Rosyjskiej, Władimir Putin, złożył wizytę rangi państwowej w Taszkencie, gdzie spotkał się z prezydentem Uzbekistanu Shavkatem Mirziyoyevem. W wyniku spotkań, zawarto szereg umów bilateralnych, spośród których najważniejsze zakładają budowę przez Rosję elektrowni jądrowej w Uzbekistanie oraz wzrost wymiany handlowej między dwoma krajami do 30 miliardów dolarów rocznie.
Autor: Patryk Kurc
Dla Putina była to trzecia podróż zagraniczna w rozpoczętej nowej kadencji prezydenckiej. W ubiegłych tygodniach odwiedził on Chiny i Białoruś. Na mocy rozmów Mirziyoyev-Putin podpisano liczne porozumienia, które zacieśniać będą współpracę gospodarczą Rosji i Uzbekistanu. Uzbeccy migranci zarobkowi w Rosji nieustannie mają wysoki udział w PKB Uzbekistanu (około 17% w 2023, 21% w 2021 według Banku Światowego). Około 80% transferów pieniężnych do Uzbekistanu pochodzi od emigrantów pracujących w Rosji – jest to wzrost wobec sytuacji sprzed rosyjskiej agresji na Ukrainę. To dowodzi, że pomimo licznych sankcji nakładanych na Moskwę przez szeroko rozumiany Zachód, Rosja pozostaje kluczowym partnerem handlowym dla Uzbekistanu (od 2023 drugi największy partner handlowy po Chinach).
Warto przypomnieć, że już w marcu 2022 roku, a więc krótko po rozpoczęciu rosyjskiej agresji, minister spraw zagranicznych Uzbekistanu Abdulaziz Komilov zapewnił o poszanowaniu integralności terytorialnej Ukrainy. Wezwał do pokoju i rozwiązania konfliktu na drodze dyplomatycznej, nie określając jednak Rosji jako najeźdźcy. Równolegle rzecznik Prezydenta Mirziyoyeva Sherzod Asadov zapewniał, że Uzbekistan jest „neutralny”. W marcu 2022 roku Uzbekistan wraz z 11 innymi państwami nie wziął udziału w głosowaniu w Zgromadzeniu Ogólnym ONZ w sprawie rezolucji potępiającej rosyjskiej inwazji na Ukrainę w ramach formuły „Zjednoczeni dla Pokoju”.
Prezydent Uzbekistanu Shavkat Mirziyoyev nazwał wizytę Władimira Putina mianem „historycznej”, ze względu na umocnienie strategicznego partnerstwa. Na mocy zawartych porozumień, powstać ma opiewający na 500 miliardów dolarów fundusz inwestycyjny. 400 miliardów zapewni Rosja. Budowę reaktorów jądrowych zrealizuje państwowa rosyjska spółka Rosatom. Jeśli projekt zakończy się sukcesem, Uzbekistan stanie się pierwszym państwem Azji Centralnej z własną elektrownią jądrową, co znacząco może wpłynąć na bezpieczeństwo energetyczne. Swój wizerunek w Azji poprawić może też Rosja kreując się na kraj, którzy eksportuje również wysokie technologie, a nie tylko przetworzoną energię i surowce. Legitymację władzy umocni także Mirziyoyev, który dąży do modernizacji i rozwoju gospodarczego Uzbekistanu. Jednocześnie ogłoszono zwiększenie dostaw gazu z Rosji do Uzbekistanu.
Wybór Uzbekistanu na destynację swojej trzeciej wizyty zagranicznej bieżącej kadencji przez Putina, może dowodzić nieustające zainteresowanie Moskwy Azją Centralną, uważaną przez Kreml za swą naturalną strefę wpływów. Równolegle dynamicznie wzrasta znaczenie Chin w regionie, co tworzy dla Rosji konkurencję. Uzbekistan jako najludniejszy kraj Azji Centralnej pozostaje krajem o dużym potencjale rozwoju gospodarczego.
Patryk Kurc – student studiów magisterskich na kierunku stosunki międzynarodowe na Wydziale Studiów Międzynarodowych i Politologicznych Uniwersytetu Łódzkiego, członek Studencko-Doktoranckiego Koła Naukowego Al-Maszrik, WSMiP UŁ, zainteresowania badawcze: Azja Centralna, Ujgurzy, prawa człowieka
