28 lutego 2022 r., wkrótce po rozpoczęciu rosyjskiej inwazji, Ukraina złożyła wniosek o członkostwo w Unii Europejskiej. Prezydent Ukrainy Wołodymyr Zełenski wystąpił z wnioskiem o natychmiastowe przystąpienie do UE w ramach „nowej procedury specjalnej”, a prezydenci ośmiu państw UE wezwali do przyspieszenia procesu akcesyjnego. 25 czerwca 2024 r. w Luksemburgu odbyła się konferencja międzyrządowa między Ukrainą a UE, na której oficjalnie ogłoszono rozpoczęcie negocjacji akcesyjnych. Tego samego dnia rozmowy rozpoczęto również z Mołdawią.
Autor: Alisa Zełenska
Rekomendacja Komisji Europejskiej zawierała listę siedmiu zaleceń, które Ukraina musiała spełnić, aby utrzymać status kandydata. Pierwszym z nich było wprowadzenie nowej procedury wyboru sędziów do Sądu Konstytucyjnego ze wstępną kontrolą uczciwości i kwalifikacji zawodowych zgodnie z zaleceniami Komisji Weneckiej. Drugim jest kontynuacja reformy sądownictwa: zakończenie tworzenia Wysokiej Rady Sprawiedliwości i Wysokiej Komisji Kwalifikacyjnej Sędziów Ukrainy. Trzeci to walka z korupcją: mianowanie szefa SAPO i dyrektora NABU. Ponadto walka z praniem pieniędzy i reforma organów ścigania, wprowadzenie ustawy antyoligarchicznej zgodnie z zaleceniami Komisji Weneckiej, przyjęcie ustawy medialnej dostosowanej do dyrektywy audiowizualnej UE oraz zakończenie reformy ustawodawstwa dotyczącego mniejszości narodowych zgodnie z zaleceniami Komisji Weneckiej. Jednocześnie Rada Europejska zaznaczyła w swojej decyzji, że podejmie decyzję o kolejnych krokach w sprawie wniosku Ukrainy do UE, gdy te siedem wymogów zostanie w pełni spełnionych.
25 czerwca 2024 r. w Luksemburgu odbyła się konferencja międzyrządowa między Ukrainą a UE, na której oficjalnie ogłoszono rozpoczęcie negocjacji akcesyjnych. Na rozmowy przybyły oficjalne delegacje z Kijowa i Brukseli. Ukraińska delegacja składa się z 13 członków, a na jej czele stoi wicepremier Olha Stefaniszyna. Otwierając konferencję, Stefaniszyna powiedziała, że Ukraina planuje w pełni przygotować się do przystąpienia do UE do 2030 roku. Przedstawiciele UE zauważyli, że negocjacje będą rygorystyczne i czasochłonne. W lipcu rozpocznie się proces przygotowawczy do głównej części negocjacji – screeningu. Będą to spotkania dwustronne, podczas których Ukraina przedstawi poziom zbliżenia swojego ustawodawstwa do UE w 35 rozdziałach. Po screeningu strony rozpoczną pierwszy blok negocjacji. Proces ten jest dość długi i trwa co najmniej rok.
„Dziś UE rozpoczyna negocjacje akcesyjne z Ukrainą i Mołdawią. Jesteśmy na progu kluczowego momentu dla tych dwóch krajów. Razem możemy stworzyć większą i bardziej obiecującą Europę. Droga przed nami nie będzie łatwa, ale będzie też pełna wspaniałych możliwości” – stwierdziła Komisja Europejska w oświadczeniu. Kilka dni wcześniej UE zatwierdziła ramy negocjacyjne dla Ukrainy. „Wiele osób walczyło o to na różnych poziomach” – powiedział w swoim przemówieniu prezydent Zełenski, wyjaśniając, że „ramy te określają format i procedurę negocjacji akcesyjnych z naszym krajem”. „To naprawdę historyczne wydarzenia. Ukraina jest i zawsze będzie częścią zjednoczonej Europy”, powiedział ukraiński prezydent.
Wołodymyr Zełenski powiedział, że Ukraina spełniła wszystkie warunki wstępne pod koniec kwietnia: „Ukraina spełniła wszystkie warunki niezbędne do faktycznego rozpoczęcia negocjacji akcesyjnych, a teraz strona UE musi wypełnić swoje zobowiązania”. Na początku czerwca potwierdziła to Komisja Europejska, a później spotkanie ambasadorów UE. Niemniej, ze względu na sprzeciw Węgier, przedstawiciele UE nie byli w stanie zatwierdzić rekomendacji dla Komisji Europejskiej w sprawie rozpoczęcia formalnych negocjacji. Problem został wkrótce rozwiązany. Jednak ten przypadek, podobnie jak wiele innych w ciągu dwóch lat, odkąd Ukraina ma status kandydata do UE, pokazał, że negocjacje będą bardzo trudne.
Alisa Zełenska – ukraińska dziennikarka, prowadzi kilka blogów dla różnych firm, szef produkcji wideo w Kijowie