Portal „Obserwator Międzynarodowy” objął patronatem medialnym opracowanie naukowe pt.: „Międzynarodowa pozycja Kanady (2006-2018)” (Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego 2018), autorstwa Marcina Gabrysia, Magdaleny Marczuk-Karbownik oraz Tomasza Soroki. Dzięki uprzejmości Wydawnictwa Uniwersytetu Łódzkiego prezentujemy fragment książki, napisany przez Magdalenę Marczuk-Karbownik, odnoszący się do pomocy Kanady udzielonej Ukrainie w następstwie agresji Rosji na ten kraj w 2014 roku.
Ottawa popierała wysiłki Ukrainy na rzecz stabilizacji gospodarki i promowania rozwoju gospodarczego i społecznego. 17 września 2014 r. podczas pierwszej oficjalnej wizyty w Kanadzie ukraińskiego prezydenta Petra Poroszenki, osiągnięto porozumienie w sprawie udzielenia Ukrainie 200 mln CAD pożyczki wspierającej przeprowadzanie przez nią reform gospodarczych i finansowych. Stephen Harper ogłosił 28 stycznia 2015 r. przekazanie kolejnej pożyczki o tej samej wysokości w celu wsparcia nowo wybranego rządu ukraińskiego. Premier dodatkowo zadeklarował 3 mln USD pomocy dla międzynarodowych partnerów w celu dostarczenia opieki medycznej, żywności, wody pitnej, środków higienicznych, ochrony dzieci oraz przygotowania pomocy Ukraińcom mieszkającym na terenach objętych walkami.
Według danych opublikowanych w lipcu 2017 r. przez trzy lata Kanada przeznaczyła ponad 700 mln USD na potrzebną pomoc dla Ukrainy, w tym ponad połowę na niskooprocentowane pożyczki w celu ustabilizowania ukraińskiej gospodarki, ponad 245 mln USD w dwustronnych projektach pomocy rozwojowej na wspierających demokrację i praworządność oraz zrównoważony wzrost gospodarczy, ponad 74 mln USD na wzmocnienie ukraińskiego bezpieczeństwa oraz ponad 27 mln USD na pomoc humanitarną. Po powrocie z konferencji Oportunity Ukraine minister spraw zagranicznych Chrystia Freeland ogłosiła chęć przekazania przez rząd kanadyjski kolejnych prawie 7 mln USD, które zostaną przeznaczone na 5 nowych projektów, mających na celu dalsze wsparcie monitorowania przestrzegania praw człowieka oraz rozwiązywania konfliktów. Środki te mają pochodzić z Programu operacji na rzecz pokoju i stabilizacji (Peace and Stabilization Operations Program – PSOPs)[i]. Te nowe inicjatywy mają być kontynuacją wcześniejszego kanadyjskiego zaangażowania w reformę policji na Ukrainie oraz współpracy z OBWE.
Rząd Justina Trudeau oprócz wspierania demokracji i rozwoju gospodarki ukraińskiej, co jest kontynuacją działań poprzedniego rządu, zaangażował się również w pomoc dla przesiedlonych, walkę z korupcją, bezpieczeństwo cybernetyczne, w budowanie społeczeństwa obywatelskiego na Ukrainie oraz zwiększenie udziału kobiet w życiu publicznych.
Oprócz działań w ramach NATO, Kanada wspiera Ukraińskie Siły Zbrojne. W sierpniu 2014 r., przekazano Ukrainie nieśmiercionośny sprzęt bojowy taki jak hełmy, kamizelki kuloodporne, zestawy pierwszej pomocy, namioty i śpiwory. Pomoc tę ponowiono kilka miesięcy później, w grudniu, gdy Kanada wysłała kolejny transport potrzebnego wyposażenia o wartości 12 mln CAD, w tym: sprzęt do rozminowywania i komunikacji, noktowizory, leki, buty zimowe i płaszcze wojskowe. Natomiast 8 grudnia 2014 r., podczas wizyty w Kijowie, minister obrony narodowej Rob Nicholson, ogłosił, że Kanada zintensyfikuje współpracę wojskową z Ukrainą. W związku z tym w kwietniu następnego roku zapadła w Ottawie decyzja o wysłaniu 200 kanadyjskich żołnierzy na Ukrainę w celu szkolenia oddziałów gwardii ukraińskiej. Misję UNIFIER, zaplanowaną do końca marca 2017 r., przedłużono o dwa lata, a budżet na to przeznaczony wyniósł 5 mln USD.
Pomimo wielokrotnych nacisków ze strony lobby ukraińskiego oraz próśb władz ukraińskich rząd Stephen Harpera nie zdecydował się na wysłanie na Ukrainę broni śmiercionośnej, choć w parlamencie kanadyjskim o tym debatowano. Na taki krok Ottawa nie chciała decydować się jako pierwsza, Harper czekał na decyzję sojuszników, a przede wszystkim Stanów Zjednoczonych. Do wysłania broni na Ukrainę za rządów Harpera nie doszło, choć manifestował on twardą postawę wobec Rosji i niezmienne wsparcie dla narodu ukraińskiego. W grudniu 2017 r. natomiast podano informację, że rząd Trudeau wprowadza możliwość eksportu kanadyjskiej broni na Ukrainę. Jak powiedziała minister Freeland: „decyzja ta odzwierciedla bliższe więzi między Kanadą a Ukrainą”, a z pewnością jest owocem gorącej debaty w parlamencie kanadyjskim (przykładem może być pierwsza sesja 42. parlamentu). Po sześciu miesiącach od ogłoszenia oświadczenia nieznane były jego konsekwencje, na jakiekolwiek pytania przedstawiciele resortu spraw zagranicznych odmawiają komentarza, zasłaniając się tajemnicą handlową[ii].
Działania o charakterze symbolicznym i demonstracje wsparcia
Oprócz omówionych powyżej inicjatyw politycznych, wojskowych oraz gospodarczych nie można pominąć dyplomatycznych i moralnych wyrazów wsparcia dla Ukrainy. Porównując oba gabinety: konserwatystów i liberałów, w tej dziedzinie zdecydowanie góruje Stephen Harper i członkowie jego rządu.
Dwustronne spotkania na wysokim szczeblu, które regularnie odbywały się od 1992 r., miały szczególne znaczenie w latach 2014 i 2015. Pierwszym politykiem zachodnim, który w lutym 2014 r. przybył do Kijowa i spotkał się z nowo wybranym premierem Ukrainy Arsenijem Jaceniukiem oraz członkami jego rządu był minister spraw zagranicznych Kanady John Baird. Nie była to jego pierwsza wizyta w stolicy Ukrainy, podczas protestów ulicznych, które potocznie nazwano Euromajdanem, świat obiegło zdjęcie kanadyjskiego ministra w szaliku z barwami Ukrainy manifestującego poparcie dla protestujących na Placu Niepodległości. Baird przyjechał do Kijowa 5 grudnia 2013 r., by osobiście wziąć udział w spotkaniu OBWE, podczas gdy szefowie dyplomacji innych państw nie zdecydowali się wówczas na przyjazd na Ukrainę. Kanadyjski minister handlu międzynarodowego Ed Fast, który przewodniczył misji handlowej na Ukrainie w lipcu 2014 r., wrócił do Kijowa w styczniu 2015 r., by wznowić negocjacje dotyczące ukraińsko-kanadyjskiej umowy o wolnym handlu. Natomiast w grudniu 2014 r. minister obrony narodowej Rob Nicholson, będąc z oficjalną wizytą na Ukrainie, zakomunikował chęć Ottawy do zintensyfikowania współpracy dwustronnej w celu zwiększenia możliwości obronnych Ukrainy. Premier Stephen Harper odwiedził Ukrainę trzykrotnie. W marcu 2014 r. już po aneksji Krymu jako pierwszy przywódca z grupy G7 złożył wizytę w Kijowie i publicznie potępił agresję Moskwy. Zaś 7 czerwca tego samego roku jako pierwszy zachodni polityk spotkał się z prezydentem Petrem Poroszenką i uczestniczył w ceremonii jego zaprzysiężenia. Był to moment symboliczny, manifestujący wsparcie Kanady, porównywany do tego, gdy w ceremonii inauguracji prezydenta Wiktora Juszczenki wzięła udział gubernator generalna Adrienne Clarkson, która ubrana w pomarańczowy szalik, siedziała podczas ceremonii obok pierwszej damy. Trzecia wizyta Harpera na Ukrainie, podczas której premierowi towarzyszył minister obrony Jason Kenney, miała miejsce w czerwcu 2015 r. jako cześć wspomnianej wyżej podróży premiera Kanady po Europie w czasie trwania kampanii wyborczej.
Petro Poroszenko odwiedził Ottawę we wrześniu 2014 r., była to jego pierwsza pozaeuropejska wizyta oficjalna, podczas której wygłosił mowę w parlamencie kanadyjskim. Następnie udał się do Waszyngtonu, ta kolejność także była dość wymowna. Prezydent odwiedził Ottawę jeszcze raz we wrześniu 2017 r., kiedy to z premierem Justinem Trudeau dyskutowali o wspólnych wartościach, perspektywach współpracy gospodarczej po wejściu w życie CUFTA oraz o współdziałaniu w kwestii bezpieczeństwa.
Premier Justin Trudeau złożył oficjalną wizytę na Ukrainie w lipcu 2016 r. bezpośrednio po szczycie NATO w Warszawie. Podczas jego pobytu w Kijowie miało miejsce podpisanie umowy o wolnym handlu, szef kanadyjskiego rządu spotkał się również z przebywającymi na Ukrainie żołnierzami kanadyjskimi szkolącymi ukraińską armię w ramach operacji UNIFIER. Wcześniej w marcu 2016 r. Ukrainę odwiedził także minister obrony Kanady Harjit Sajjan, który z żołnierzami kanadyjskimi spotkał się na poligonie podczas ćwiczeń wojskowych. Pierwsza wizyta na Ukrainie minister spraw zagranicznych w gabinecie Trudeau Chrystii Freeland odbyła się w grudniu 2017 r. Spotkała się wtedy zarówno z prezydentem Poroszenką, jak i premierem Wołodymyrem Hrojsmanem oraz innymi członkami jego rządu. Ogłosiła wówczas gotowość Ottawy do dalszego wspierania Ukrainy w ramach pomocy humanitarnej w latach 2017–2018. Kolejna jej wizyta zapowiadana na sierpień 2018 r., została odwołana, podobnie jak jej pobyt we Francji, gdyż ważyły się wówczas losy umowy o wolnym handlu z USA i Meksykiem.
*Tytuł pochodzi od redakcji portalu „Obserwator Międzynarodowy”.
Portal „Obserwator
Międzynarodowy” objął „Międzynarodową pozycję Kanady (2006-2018)” patronatem
medialnym.
[i] Peace and Stabilization Operations Program – PSOPs został powołany do życia 16.08.2016 r. przez Global Affairs Canada, by umożliwić rządowi w Ottawie podjęcie szybkich i skoordynowanych działań w celu zapobiegania nowym i zaprzestania trwających już konfliktów oraz reagowania na nie.
[ii] Po rosyjskim ataku na ukraińskie jednostki na Morzu Czarnym w listopadzie 2018 r., podczas wystąpień ambasadorów Ukrainy, Mołdawii i Gruzji w kanadyjskiej Izbie Gmin 4 grudnia 2018 r., Andrij Szewczenko, ambasador Ukrainy w Kanadzie, przyznał publicznie, że wkrótce zostanie sfinalizowana umowa dotycząca dostaw karabinów snajperskich z Kanady dla ukraińskiej armii. Standing Committee on National Defence, Evidence, Tuesday, December 4, 2018, Number 121, 42 Parliament, 1 Session, House of Commons, Canada, [online], (dostęp 18.12.2018); Responding to Russian Agression Against Ukraine, Moldova and Georgia in the Black Sea Region. Report of Standing Committee on National Defence, December 2018, 42 Parliament, 1 Session, House of Commons, Canada, s. 12, (dostęp 18.12.2018).
