Prof. Serhij Feduniak: „Międzymorze – tak, ale jako wzmocnienie UE i NATO” [WYWIAD]

Українська

O problemach bezpieczeństwa w regionie Europy Środkowo-Wschodniej i koncepcji Międzymorza, z prof. Serhijem Feduniakiem, znanym ukraińskim politologiem, rozmawia Pawło Lodyn. Rozmowa odbyła się po I Międzynarodowym Forum „Międzymorze – od projektu informacyjnego do cywilizacyjnej rzeczywistości”, które zostało zorganizowane w Czerniowcach (Ukraina) w dniach 23-24 listopada br.

Prof. Serhij Feduniak / fot. archiwum prywatne

Pawło Lodyn, OM: Jaki był główny cel I Międzynarodowego Forum poświęconego tematyce Międzymorza w Czerniowcach? I czy, zdaniem pana profesora, uczestnikom tego wydarzenia udało się zrealizować postawione przed konferencją cele, a także zaproponować jakieś praktyczne rekomendacje w przedmiocie rozwoju idei Międzymorza?

Prof. Serhij Feduniak: Podstawowym celem forum, jak się wydaje, była próba zebrania w jednym miejscu uczonych i praktyków, którzy zajmują się tematyką Międzymorza i zarazem stworzenia stałej działającej platformy dla wszystkich badaczy, analizujących procesy zachodzące w regionie Europy Środkowo-Wschodniej. To pierwszy krok dla kreślenia rekomendacji co do praktycznej realizacji idei Intermarium.

I co najważniejsze, jak uważam, udało nam się osiągnąć zamierzone cele. Rzecz jasna, potrzeba jeszcze okrzepnięcia współpracy, co podejrzewam stanie się wraz z kolejnymi odsłonami forum, już dziś planowanymi.

Panie profesorze, a czy idea Międzymorza jest dziś w ogóle aktualna? Jakie można wskazać najważniejsze kierunki, w jakich mógłby się rozwijać ten integracyjny projekt w regionie Europy Środkowo-Wschodniej?

Koncepcja Międzymorza jest aktualną w tym sensie, że dziś coraz częściej obserwujemy kryzys instytucji politycznych i osobnych – działających w pojedynkę – państw w Europie. Dlatego też, stworzenie regionu Międzymorza, jego instytucjonalizacja przy jednoczesnym rozsądnym podejściu do omawianej idei, może tylko wzmocnić już istniejące organizacje międzynarodowe. Międzymorze może być istotnym wsparciem dla Unii Europejskiej i NATO, tak w polityczno-gospodarczym sensie, jak i w wymiarze bezpieczeństwa. Integracja państw Międzymorza może zwiększyć potencjał całego kontynentu europejskiego w zarysowanych kierunkach, na czele z kwestią bezpieczeństwa.

A jaką rolę w tym procesie może odegrać Ukraina? Jeśli zakładamy, że stanie się ważną częścią składową projektu Międzymorza i podmiotem a nie przedmiotem jakiejś rozgrywki politycznej dziejącej się wysoko ponad Kijowem, to jak może wyglądać inicjatywa państwa ukraińskiego w tym zakresie?

Ukraina jest częścią przestrzeni Międzymorza, i moim zdaniem, jedną z trzech kluczowych państw, razem z Polską i Rumunią, jakie znajdują się w tym regionie. Dla Ukrainy to nadzwyczaj ważne, ponieważ projekt Intermarium – zwłaszcza w kontekście rosyjskiej agresji – aktywizuje istotną pomoc dla Kijowa ze strony krajów, jakie mają podobne interesy, ale i zagrożenia w sferze bezpieczeństwa.

Ponadto, należy zauważyć, że integracja w kształcie Międzymorza może zwielokrotnić wysiłki w dziedzinie rozwoju ekonomicznego – czego zalążki obserwujemy już dziś. To w szczególności plan stworzenia nowej, wspólnej infrastruktury w dziedzinie transportu czy też przemysłu, co tylko wpłynie na zwiększenie stopnia wymiany handlowej pomiędzy zainteresowanymi państwami. Jednym słowem, projekt Międzymorza jest korzystny dla wszystkich państw regionu, zwłaszcza mając na względzie wskazane różne przejawy możliwej integracji pod hasłem Intermarium.

Rozmawiamy o Międzymorzu, ale warto zaznaczyć, że dziś raczej widzimy próbę wcielenia w życie projektu Trójmorza i to bez Ukrainy. Co to może oznaczać w kontekście idei Intermarium – jakąś formę transformacji pierwotnego pomysłu czy zupełnie oddzielny koncept?

W pewnej mierze, można na Trójmorze patrzeć jak na rozwinięcie projektu Międzymorza, ale i jak oddzielną ideę. Z jednej strony, rozszerzony o kraje bałkańskie koncept Trójmorza jest jakąś formą transformacji Międzymorza – może zresztą ułatwić realizację idei Intermarium, zwłaszcza, że występuje tu więcej członków UE, co może mieć pozytywne przełożenie na komunikowanie dążeń regionu w Brukseli. Z drugiej jednak strony, a to już zależy wyłącznie od stopnia ustaleń politycznych przywódców regionu, Trójmorze może i na zawsze pogrzebać pierwotny pomysł Międzymorza, ponieważ większa liczba państw oznacza większą liczbę własnych, czasem trudnych do pogodzenia interesów.

W państwach przestrzeni poradzieckiej poziom rozumienia i interpretacji procesów zachodzących dziś w Europie jest jednak inny niż w innych państwach Europy Środkowej – nieobecność Ukrainy na dotychczasowych szczytach Trójmorza też można wyjaśnić w ten sposób, zwłaszcza patrząc z perspektywy państw członkowskich Unii Europejskiej. Dlatego też, uważam, należy najpierw skupić się na podstawowych celach, które jednoczą wszystkie państwa tego szerokiego projektu Międzymorza – tylko wtedy może on tak naprawdę zafunkcjonować w politycznym i ekonomicznym sensie.

Na koniec naszej krótkiej rozmowy zapytam, jakie państwa mogą stać się jądrem integracyjnego zespolenia państw naszego regionu pod szyldem hasła Międzymorza?

To trzy kraje – Polska, Ukraina i Rumunia. Do nich dodać można jeszcze państwa bałtyckie. To wokół nich należy budować koncepcję Intermarium, z tego względu, że wszystkie wymienione (ze zdecydowanie największym potencjałem) są w stanie przyciągnąć do siebie pozostałe kraje regionu. Tak widziałbym Międzymorze, jeśli mówimy o pewnym idealnym modelu tej koncepcji.

Dziękuję za rozmowę.

Rozmawiał Pawło Lodyn.

Prof. Serhij Feduniak – doktor habilitowany nauk politycznych, wykładowca Czerniowieckiego Uniwersytetu Narodowego im. Jurija Fedkowycza w Czerniowcach (Ukraina). Stypendysta programu Fullbrighta. Jego zainteresowania naukowego dotyczą kształtu stosunków międzynarodowych po zimnej wojnie, a także systemu bezpieczeństwa w wymiarze euroatlantyckim oraz regionalnym, ze szczególnym uwzględnieniem sytuacji Ukrainy.

Pawło Lodyn – doktorant Podkarpackiego Uniwersytetu im. Wasyla Stefanyka w Iwano-Frankiwsku, akredytowany dziennikarz Obserwatora Międzynarodowego podczas I Międzynarodowego Forum „Międzymorze – od projektu informacyjnego do cywilizacyjnej rzeczywistości” w Czerniowcach na Ukrainie (23-24.11.2017).

Redakcja

Serwis Obserwator Międzynarodowy, jest niezależnym tytułem prezentującym wydarzenia i przemiany zachodzące we współczesnym świecie.