Kilka dni temu sekretarz generalny NATO Mark Rutte oświadczył, że na stanowisko swojego zastępcy powołał pochodzącą z Macedonii Północnej Radmiłę Szekerinską. To ważne wyróżnienie zarówno dla samej polityczki, jak i jej ojczyzny.
Autor: Maciej Adam Baczyński
Do 2 lipca Rutte był premierem Holandii, fotel sekretarza generalnego Sojuszu Północnoatlantyckiego objął niedawno, 1 października. Decyzję o wyborze zastępcy upublicznił 19 listopada. W szranki stanęły dwie kobiety, przedstawicielki państw bałkańskich – Bułgarka Marija Gabriel i Macedonka Radmiła Szekerinska. Pomimo doświadczenia w Parlamencie i Komisji Europejskiej, a także rządzie bułgarskim, Gabriel została pokonana – nominacja na zastępczynię sekretarza trafiła do Szekerinskiej.
Dotychczas tę prestiżową funkcję pełnił Rumun, Mircea Geoană. Polityk zrezygnował na początku września w związku z zamiarem ponownego wystartowania w wyborach prezydenckich. Co ciekawe, niewiele zabrakło mu do odniesienia zwycięstwa już w 2009 roku – w pierwszej turze zdobył 31,15% głosów, w drugiej aż 49,66%. Jego konkurent, Traian Băsescu, otrzymał zaś odpowiednio 32,44% i 50,33%.
Wybór Szekerinskiej to wizerunkowy sukces jej ojczyzny, Macedonii Północnej, która do Sojuszu przystąpiła kilka lat temu – 27 marca 2020 roku. Był to olbrzymi skok w realizacji euroatlantyckich aspiracji Skopje, które były – i niestety ponownie są – blokowane przez rządy w Atenach i Sofii. Spory z Grecją i Bułgarią koncentrują się wokół prowadzonej przez Macedończyków polityce historycznej i statusie mniejszości bułgarskiej.
Uzyskanie stanowiska o globalnym znaczeniu to niecodzienna nobilitacja dwumilionowego państwa, którego znaczenie geopolityczne doceniano jedynie w latach 90. minionego stulecia podczas toczonych w Bośni i Kosowie wojen. Fakt, że przegraną pojedynku z Szekerinską jest Bułgarka – europejska komisarz, minister spraw zagranicznych Bułgarii i jej niedoszła premierka – ma wyraźny potencjał propagandowy. Wydaje się jednak, ze wybór Macedonki jest owocem jej wieloletniej współpracy z NATO.
Szekerinska urodziła się w 1972 roku w Skopje. Tam też ukończyła studia z zakresu inżynierii energetycznej, a w latach 1997-2002 pracowała jako asystent na macierzystym wydziale. W 2007 roku uzyskała tytuł magistra z zakresu stosunków międzynarodowych na amerykańskim Tufts University. Jej przygoda z polityką stosowaną rozpoczęła się w latach 90. XX wieku, gdy przystąpiła do Socjaldemokratycznego Związku Macedonii (SDSM).
Działalność polityczną rozwijała w stołecznym Skopje, gdzie w latach 1996-1998 sprawowała funkcję radnej. Od 1998 roku kilkukrotnie wybrano ją do Zgromadzenia Republiki. Już podczas pierwszego mandatu była członkinią kilku komisji i zastępczynią koordynatora klubu parlamentarnego SDSM. W 2002 roku po raz pierwszy weszła w skład rządu jako wicepremierka ds. integracji europejskiej. Stanowisko to piastowała do roku 2006.
Radmiła Szekerinska dochowała wierności swojemu ugrupowaniu. W latach 2002-2006 była jego przewodniczącą i skutecznie wspierała premiera Branko Crwenkowskiego w wyścigu prezydenckim. W konsekwencji, od 12 maja do 2 czerwca 2004 roku pełniła obowiązki premiera. W okresie 18 listopada – 17 grudnia, po wywołanej konfliktem wewnątrz koalicji dymisji Hari Kostowa, ponownie podjęła się tymczasowego kierowania gabinetem.
Polityczka wierzyła w możliwość szybkiego dołączenia Macedonii do Unii Europejskiej i Sojuszu Północnoatlantyckiego. W latach 2008-2014 przewodniczyła radzie ds. integracji europejskiej. Od 1 czerwca 2017 do 16 stycznia 2022 roku była pierwszą kobietą na czele macedońskiego resortu obrony. Dodatkowo, do sierpnia 2020 roku sprawowała funkcję wicepremiera. W maju 2018 roku lobbowała w USA na rzecz przyjęcia Macedonii do NATO.
Jej wysiłki dały rezultaty – 27 marca 2020 roku Macedonia Północna (po zmianie nazwy wynegocjowanej w ramach macedońsko-greckiego porozumienia znad Prespy) stała się trzydziestym członkiem Sojuszu. W ten sposób Skopje nie tylko dołączyło do zachodniego systemu bezpieczeństwa, ale i doprowadziło do – jak się okazało krótkotrwałego – ocieplenia relacji z Atenami. Sama Szekerinska została doceniona wyborem na wiceprzewodniczącą Partii Europejskich Socjalistów (PES).
Nominacja Radmiły Szekerinskiej na zastępczynię sekretarza generalnego NATO to nie tylko symboliczne nagrodzenie starań i osiągnięć w dążeniu do euroatlantyckiej integracji jej ojczyzny, ale również wyróżnienie dla całego państwa – jest to najwyższe stanowisko objęte przez obywatela Macedonii Północnej. Przykład poprzednich zastępców pozwala przypuszczać, że jest to ważny krok, umożliwiający starania o zajęcie najwyższych urzędów krajowych lub kontynuowanie kariery międzynarodowej.
Maciej Adam Baczyński – doktorant III roku w Szkole Doktorskiej Nauk Społecznych Uniwersytetu Łódzkiego, dyscyplina: nauki o polityce i administracji. Prezes Studencko-Doktoranckiego Koła Naukowego Pax Europaea. Interesuje się relacjami polityki z historią i kulturą, zwłaszcza w obszarze pamięci zbiorowej.
