Każdorazowo w swoim referacie podczas zjazdu Partii lider Chin poświęca akapit sprawom zagranicznym. Jaki zatem obraz chińskiej polityki zagranicznej wyłania się z przedstawionego przez Xi Jinpinga fragmentu referatu wygłoszonego na XIX Zjeździe Komunistycznej Partii Chin? Komentarz prof. dr. hab. Dominika Mierzejewskiego, kierownika Ośrodka Spraw Azjatyckich Uniwersytetu Łódzkiego.
Autor: Prof. dr hab. Dominik Mierzejewski
Od 2013 roku lansowana jest polityka „Nowego Jedwabnego Szlaku” (potem jako „Pas i Szlak”) i takowa została również zaanonsowana przez chińskiego lidera. Niemniej jednak, należy zwrócić uwagę, że pojawiły się stwierdzenia mówiące o nie tyle wspieraniu zasad chińskiej polityki zagranicznej pokojowego współistnienia, ale przeciwstawianiu się tym państwom, które nie będą takich zasad akceptowały. Taka narracja sygnalizuje zasadniczą zmianę postawy Chin w kierunku bardziej asertywnej. Z drugiej strony przy wzroście potencjału gospodarczego, posiadania statusu „gospodarki numer dwa” na świecie, nie powinno to dziwić. Dyskusje na temat, w jaki sposób chronić chińskie inwestycje nie są niczym nowym, a jednym z przykładów jest chińska zamorska baza w Dżibuti. Idąc dalej, Zachód musi się zmierzyć z akceptacją gracza, który, posiadając określone przymioty, chce się włączyć aktywnie w tworzenie biegu wydarzeń na arenie globalnej. Jak to się ułoży tego nie jesteśmy w stanie przewidzieć.
Należy jednak wnosić, że włączanie Chin do międzynarodowej polityki z ich potencjałem może nie okazać się pokojowe. Aktualnie papierkiem lakmusowym jest problem nuklearny Korei Północnej. W tej sytuacji kluczowe okaże się „dogadanie” Pekinu z Waszyngtonem, a co za tym idzie ustalenie mechanizmów dalszych działań. Istotną z tej perspektywy będzie wizyta Donalda Trumpa w Azji, w tym w Chinach, która planowana jest na początek listopada.
Druga istotna kwestia, to równoważenie potencjału Zachodu przez wzmocnienie relacji z państwami Południa – państwami rozwijającymi się. Na Uniwersytecie Pekińskim pierwsi absolwenci ukończyli studia w Instytucie Współpracy Państw Południa i Rozwoju. Otrzymali listy gratulacyjne od przewodniczącego Xi Jinpinga. Świadczy to o tym, że Pekin idzie śladami Zachodu i chce kształtować elity w państwach rozwijających się. Tu ważne są działania Chin z ONZ zwłaszcza w grupie 77 – jak stwierdził były Ambasador Chin przy ONZ Wang Guanya.
Do tego dochodzi wskazywanie na Chiny jako „kreatora” wartości uniwersalnych w formie „tworzenia wspólnego przeznaczenia”. W jaki sposób mają wyglądać zatem chińskie wartości uniwersalne? Czy będzie to globalizacja promowana w oparciu o różnorodność czy taka oparta na dominacji Chin w sytuacji izolacji Stanów Zjednoczonych? W Chinach mamy do czynienia z silnym protekcjonizmem gospodarczym: czy zatem globalizacja będzie oparta na zasadach otwartości wielostronnej czy na umowach dwustronnych o wolnym handlu? Tu zatem więcej pytań niż odpowiedzi.
I ostatnia kwestia, która jest tu kluczowa: polityka zagraniczna jest kontynuacją polityki wewnętrznej. Władze Chin musza „zaspokajać” rosnącą dumę obywateli Chin. Ta „duma” jest kreowana po części przez media np. „Dziennik Ludowy” (20.10.2017), gdzie na stronie piątej daje wypowiedzi delegatów na Zjazd, którzy podkreślają, że są dumni z tego jak rozwijają się Chiny. „Jesteśmy w kosmosie, eksploatujemy ziemię, prowadzimy badania podmorskie. Nasze urządzenia, sprzęt są bardzo dobre i nowoczesne, to nas inspiruje! Buduje to naszą pewność siebie” – mówił delegat z Xinjiangu.
Ta rosnąca pewność siebie będzie najistotniejszym punktem odniesienia dla działań Chin na arenie międzynarodowej, bo legitymacja władzy nie może być już dalej oparta tylko na sukcesach gospodarczych.
Prof. dr hab. Dominik Mierzejewski – kierownik Ośrodka Spraw Azjatyckich; profesor nadzwyczajny w Zakładzie Azji Wschodniej Wydziału Studiów Międzynarodowych i Politologicznych Uniwersytetu Łódzkiego, doktor habilitowany w dziedzinie nauki społecznych w dyscyplinie nauki o polityce (Uniwersytet Warszawski, 2014); specjalizuje się w zakresie retoryki dyplomacji chińskiej, chińskiej polityki zagranicznej w ujęciu regionalnym, oraz rozwoju polityczno-ekonomicznego Chin współczesnych.
Tekst publikujemy dzięki uprzejmości Autora. Oryginalna wersja artykułu znajduje się pod adresem: http://osa.uni.lodz.pl/nowa-era-w-chinskiej-polityce-zagranicznej/
