Na początku maja odbyła się wizyta przewodniczącego ChRL Xi Jinpinga w Serbii i na Węgrzech. W jej trakcie doszło do podwyższenia rangi partnerstw strategicznych z oboma państwami. Serbia stała się „partnerem Chin na każdą pogodę”, Węgry włączyły się do realizacji chińskiej wizji ładu międzynarodowego: ,,budowania wspólnoty dla przyszłości ludzkości”. Oba dokumenty zawierają postanowienia dotyczące współpracy partyjnej, którą rozwijano w ostatnich tygodniach.
Autor: dr Bartosz Kowalski
Relacje partyjne w partnerstwach z Chinami
Zgodnie z drugim punktem dokumentu o „całościowym partnerstwie strategicznym na każdą pogodę w nowej erze”, Chiny i Serbia mają pogłębiać dialog polityczny na niemal wszystkich szczeblach, począwszy od przywódców obu państw, którzy mają się „regularnie spotykać, rozmawiać i wymieniać korespondencję”. Rozwojowi współpracy mają służyć wspólne komisje, m.in. ds. współpracy parlamentarnej, gospodarczo-handlowej i naukowo-technicznej. Wyraźnie podkreślono również wolę pogłębienia współpracy między MSZ-etami obu państw (na wszystkich szczeblach tych instytucji) oraz bieżącego koordynowania stanowisk w sprawach międzynarodowych i regionalnych. Ostatnim z wymienionych elementów są relacje partyjne. Strony zobowiązały się do „wzmacniania współpracy pomiędzy partii politycznymi, pogłębiania wymiany doświadczeń w zakresie rządzenia państwem i rozwijania współpracy dwustronnej na różnych polach”.
W przypadku partnerstwa chińsko-węgierskiego, czwarty punkt tego dokumentu zapowiada zacieśnianie współpracy pomiędzy rządami centralnymi i władzami lokalnymi obu państw, parlamentami i partiami politycznymi. Wskazano również potrzebę pogłębiania „wymiany doświadczeń w zakresie rządzenia państwem oraz stałego wzmacniania wzajemnego zaufania strategicznego i politycznego”.
Należy odnotować, że w 2016 roku Węgry były gospodarzem „Dialogu partii politycznych Chiny-EŚW”. W obecności członka Biura Politycznego i szefa Centralnej Szkoły Partyjnej KPCh Liu Yunshana, premier Viktor Orbán komplementował osiągnięcia chińskiej gospodarki, wielokrotnie powtarzając frazę o „chińskich przyjaciołach”. Przekonywał, że relacje międzypartyjne są de facto kolejnym kanałem służącym wzmacnianiu relacji międzypaństwowych. Zaznaczył również, że w przeciwieństwie do ,,zachodniego sposobu myślenia” i zachodniego poczucia wyższości, dialog partii z EŚW z KPCh nie ma na celu na wymuszania zmian normatywnych. Według premiera Orbána podstawowym punktem odniesienia w tym względzie jest zasada ,,nieingerencji” w sprawy innych państw.
Wizyty partyjne wysokiego szczebla
Niecałe dwa tygodnie po Xi Jinpingu na zaproszenie Serbskiej Partii Postępowej (SNS), do Belgradu przyjechał Yin Li, członek Biura Politycznego KPCh i sekretarz KPCh w Pekinie. Polityk odwiedził również Hiszpanię (na zaproszenie Hiszpańskiej Socjalistycznej Partii Robotniczej) i Włochy (jako gość Partii Demokratycznej). W Belgradzie Yin Li odbył osobne spotkania z (faktycznym szefem SNS) i prezydentem Aleksandrem Vučiciem, z przewodniczącym SNS i premierem Milošem Vučeviciem, przewodniczącą parlamentu Aną Brnabić. Yin wezwał do promowania chińsko-serbskiej ,,żelaznej przyjaźni” i ,,budowania chińsko-serbskiej wspólnoty dla przyszłości ludzkości w nowej erze”. Omówił także współpracę lokalną między Pekinem i partnerami szczebla lokalnego w Serbii. Według „Dziennika Ludowego” strona serbska jest gotowa skonsolidować „żelazną przyjaźń”, wzmocnić stosunki między partiami, pogłębić wymianę w zarządzaniu państwem i promować lokalną współpracę. Według informacji strony serbskiej Vučević podkreślił, że współpraca dwustronna rozwija się przede wszystkim dzięki „przyjaznym relacjom między przywódcami”; wyraził też wdzięczność za wsparcie Chin dla „integralności terytorialnej i suwerenności Serbii oraz poszanowania zasad międzynarodowego prawa publicznego”. Ana Brnabić dziękowała zaś za wsparcie ,,przyjaznych Chin” i wspólną koordynację działań w organizacjach międzynarodowych, w czasie, gdy ,,Serbia stoi przed różnymi naciskami i wyzwaniami”. Yin Li powiedział, że Chiny zwracają szczególną uwagę na Serbię i wzmocnienie wszelkich form współpracy. Przypomniał również, że Belgrad i Pekin są „miastami partnerskimi” od 44 lat i że jest to pierwsze partnerstwo między Pekinem a miastem europejskim. Rozmawiano o współpracy parlamentarnej (IV spotkaniu Komisji Współpracy Chin i Serbii), naukowej, technologicznej (w tym sztucznej inteligencji) i rolniczej.
Z kolei w dniach 20-22 czerwca, na zaproszenie wiceprzewodniczącej Fideszu, europarlamentarzystki Kingi Gál z wizytą w Budapeszcie przebywał wiceszef Wydziału Organizacyjnego KC KPCh Huang Jianfa. Przedstawiciel wpływowego, odpowiedzialnego za polityką kadrową organu KPCh, spotkał się z kierownictwem Fideszu (m.in. z Ádámem Samu Balázsem, szefem sekretariatu ds. międzynarodowych partii), posłami oraz przedstawicielami rządu. Według informacji „Dziennika Ludowego” Huang ,,prowadził pogłębioną promocję myśli Xi Jinpinga o socjalizmie z chińską specyfiką nowej ery”. Obie strony miały się zgodzić odnośnie do realizacji „ważnego konsensusu osiągniętego przez przywódców obu państw, pogłębiania wymiany doświadczeń w zakresie zarządzania partią i państwem, rozszerzania współpracy w różnych dziedzinach oraz działań na rzecz rozwoju relacji chińsko-węgierskich i chińsko-europejskich”.
Pomimo że współpraca polityczna między Chinami i Serbią oraz Węgrami kwitnie, a kontakty między przywódcami i urzędnikami wysokiego szczebla są regularne, to jednocześnie stale rozwijana jest współpraca między KPCh i partiami rządzącymi obu państw, odpowiednio z SNS-em i Fideszem. Ten element „cichej dyplomacji” jest coraz bardziej eksponowany w stosunkach Chin z oboma państwami i „normalizowany” jako stały, uzupełniający, komponent współpracy politycznej. Wskazuje to na rosnące upartyjnienie chińskiej polityki zagranicznej, w ramach której działacze KPCh wysokiego szczebla podejmują działania wykraczające poza stosunki partyjne, takie jak współpraca regionalna, parlamentarna oraz relacje bilateralne i współpraca na arenie międzynarodowej. W przypadku stosunków Chin z Węgrami i Serbią, czynnikiem sprzyjającym jest wysoki stopień personalizacji relacji Xi Jinpinga z przywódcami, którzy – zachowując proporcje – również usiłują budować państwo partyjne.
Dr Bartosz Kowalski – doktor nauk politycznych; analityk; adiunkt w Ośrodku Spraw Azjatyckich Uniwersytetu Łódzkiego; specjalizuje się w polityce zagranicznej Chin oraz rozwoju społecznym i politycznym Chin Zachodnich.
Tekst publikujemy dzięki uprzejmości Autora. Oryginalna wersja artykułu znajduje się tu.
