26 sierpnia w Turcji świętowano 949 rocznicę bitwy, która w tureckim dyskursie nacjonalistycznym była historycznym punktem zwrotnym – otworzyła ona bowiem Turkom drzwi do Anatolii.
Autor: Aleksandra Spancerska
Plemiona turkijskie zaczęły przenikać do Azji Mniejszej już w XI wieku. Decydująca w tym okresie okazała się bitwa pod Manzikertem z 1071 roku, w której przywódca Alp Arslan stawił czoło bizantyjskiej armii dowodzonej przez cesarza Romana IV Diogenesa. Bitwa ta zakończyła się błyskotliwym sukcesem Seldżuków i pojmaniem cesarza bizantyjskiego. Chrześcijański świat z zaniepokojeniem obserwując śmiałe poczynania Turków, rozpoczął wówczas mobilizację sił do zorganizowania krucjaty.
Zwycięstwo w bitwie z XI wieku od kilku lat przeżywa renesans w polityce historycznej prowadzonej przez AKP i MHP. Pomimo pandemii koronawirusa, tureccy politycy nie oszczędzają środków finansowych na budowę nowego kompleksu prezydenckiego w Ahlat niedaleko jeziora Wan, we wschodniej części kraju gdzie rozegrała się wspomniana bitwa. Spot reklamowy przygotowany przez Biuro Komunikacji w Kancelarii Prezydenta na okoliczność 949 rocznicy bitwy ma wyraźny wydźwięk religijno-nacjonalistyczny. Wśród głównych motywów możemy zauważyć postać seldżuckiego przywódcy Alp Arslana, potęgę tureckiej armii, bitwy pod Manzikertem i Çanakkale oraz meczet Al-Aksa. Materiał filmowy wieńczy uroczyste wkroczenie sułtana Mehmeda II Zdobywcy do Hagii Sophii, która w lipcu 2020 roku została przekształcona w meczet.
Podczas tegorocznego przemówienia z okazji rocznicy bitwy, prezydent Turcji odniósł się między innymi do obecnych napięć pomiędzy Turcją a Grecją na Morzu Śródziemnym wskazując, że: „Ci nie warci nawet bizantyjskiego dziedzictwa dziś dopuszczają się piractwa oraz niesprawiedliwości polegając na wsparciu Europejczyków, co pokazuje że nie odrobili lekcji z historii”. Pokreślił także determinację swojego kraju do obrony praw na morzu, co poniekąd powiązane jest z odkryciem przez Turcję największego złoża gazu ziemnego na Morzu Czarnym.
Zarówno w spotach reklamowych, jak i w narracji prezydenta Turcji historia miesza się ze współczesnością. W obliczu zintensyfikowanych napięć na Morzu Śródziemnym bitwa pod Manzikertem jest chętnie przywoływanym mitem symbolizującym triumfalne zwycięstwo sił muzułmańskich nad potężnym Bizancjum. Prezydent Turcji w swojej retoryce podsyca postawę konfrontacyjną wobec Grecji jednocześnie mobilizując elektorat AKP i MHP.
Aleksandra Spancerska – absolwentka stosunków międzynarodowych oraz międzynarodowych studiów kulturowych, a także doktorantka na Wydziale Studiów Międzynarodowych i Politologicznych Uniwersytetu Łódzkiego
