Serdecznie zapraszamy na wernisaż wystawy „Polska i Litwa – Razem dla Wolności”, który odbędzie się 6 września o godz. 12:00 na Placu K. Sirvydasa w Wilnie. Ekspozycję przygotowała nasza redakcyjna koleżanka dr Barbara Jundo-Kaliszewska we współpracy z Muzeum Historii Polski i Ambasadą RP w Wilnie.
Wystawa ilustruje współpracę różnych środowisk polskiej i litewskiej opozycji w przededniu upadku Związku Radzieckiego i odzyskania niepodległości przez Litwę, w szczególności największych ruchów wolnościowych – Solidarności i Sąjūdisu. Ponadto, ukazuje okoliczności przywrócenia stosunków dyplomatycznych pomiędzy Wilnem a Warszawą w latach 90. XX w. oraz rozwój wzajemnych relacji w zachodnich strukturach politycznych: NATO i Unii Europejskiej.
W wydarzeniu udział wezmą: minister spraw zagranicznych Polski Zbigniew Rau i minister spraw zagranicznych Litwy Gabrielius Landsbergis.
Polska Solidarność i litewski Sąjūdis – dwa ruchy wolnościowe, które w przededniu upadku kolosu sowieckiego na trwałe zapisały się w dziejach regionu
Przewrotne trajektoria historyczne połączyły działania obu organizacji, a temperaturę ich wzajemnych relacji na przełomie lat 80. i 90. XX w. trudno porównać do stosunków łączących Polaków czy Litwinów, z którymkolwiek z sąsiadów. W przełomowym momencie dziejowym liderzy Solidarności i Sąjūdisu potrafili stworzyć wspólny front i przeciwstawić się moskiewskim decydentom. Momentem zwrotnym w historii współdziałania Solidarności z Sąjūdisem była niewątpliwie wizyta litewskich działaczy w Warszawie 27-28 grudnia 1989 r.
W międzywojniu Polaków i Litwinów podzielił spór o tereny wokół Wilna, a relacje stolic „zamrożono” na niemal dwie dekady. Tym niemniej pierwszy kierunek, jaki wybrali członkowie litewskiego ruchu na wizytę zagraniczną, stała się Warszawa.
Stanowi to niekwestionowany dowód przewartościowania dawnych urazów i animozji w relacjach obu narodów.
W składzie litewskiej delegacji znaleźli się: Vytautas Landsbergis, Virgilijus Čepaitis, Kazimieras Motieka, Kazimieras Uoka, Vidmantas Povilionis, Algirdas Saudargas, Juozas Tumelis. Ze strony polskiej w spotkaniu udział wzięli: Bronisław Geremek, Andrzej Wielowieyski, Ryszard Reiff, Andrzej Wajda, Adam Michnik.
O sile poparcia dla litewskiej inicjatywy świadczy fakt, że zostali oni przyjęci nie tylko przez przedstawicieli Solidarności, ale też przez Marszałka Senatu Andrzeja Stelmachowskiego. Omówiono reformy gospodarcze, kwestie ruchu granicznego, przyszłej współpracy gospodarczej, ale też sprawy mniejszości polskiej na Litwie i historii. Strona litewska po raz pierwszy wyartykułowała sugestię oficjalnych przeprosin Wilna ze strony władz na Wisłą za „złamanie” umowy suwalskiej i „bunt” Żeligowskiego. Efektem tych rozmów był wspólny komunikat Sąjūdisu i Obywatelskiego Klubu Parlamentarnego. 28 grudnia 1989 r. dokument parafowali Bronisław Geremek i Vytautas Landsbergis.
