Prawie co trzeci Polak uważa obecnie, że jakiś kraj zagraża istnieniu Polski a niemal połowa jest za przywróceniem zasadniczej służby wojskowej oraz zainteresowana odbyciem przeszkolenia wojskowego. Jak na tym tle wyglądają postawy obronne naszych sąsiadów? Co gotowi są poświęcić w obronie zagrożonej państwowości obywatele Czech, Słowacji, Niemiec, Litwy, Łotwy i Estonii? Postawy obronne społeczeństw Europy Centralnej zbadano w ramach wspólnego projektu Fundacji Instytut Badań Rynkowych i Społecznych IBRiS i Grupy Defence24.
12 sierpnia w Warszawie z udziałem wysokiej rangi przedstawicieli administracji rządowej, parlamentarzystów, dowódców wojskowych, ekspertów oraz dziennikarzy odbyła się prezentacja wyników badań przeprowadzonych przez Instytut IBRiS i redakcję Defence24.pl. Wynik badań opinii społecznej przedstawili Marcin Duma, Prezes Zarządu Fundacji Instytut Badań Rynkowych i Społecznych IBRiS oraz Piotr Małecki, Prezes Zarządu Defence24 sp. z o.o.
Opinia publiczna jest ważnym ogniwem w procesie legitymizacji działań państwa podejmowanych w zakresie zapewnienia obronności. Znajomość nastrojów społecznych w tak ważnej dla funkcjonowania państwa sferze, powinna przyczynić się do lepszego zrozumienia potrzeb Polaków i ich poziomu bezpieczeństwa. Znajomość i analiza opinii wśród społeczeństw państw sąsiadujących na newralgiczne tematy dotyczące obronności to wiedza, którą wykorzystać można w budowaniu relacji zewnętrznych – podkreślali autorzy raportu.
Podsumowanie wyników badania
Z pośród krajów naszego regionu, to właśnie Polacy najliczniej zgłosiliby się do wojska lub formacji paramilitarnych aby z bronią w ręku, bronić ojczyzny przed agresją. 36% Polaków w przypadku konfliktu zbrojnego deklaruje gotowość do aktywnej obrony. Na drugim miejscu znaleźli się Estończycy – 24 % z nich aktywnie włączyłoby się w obronę kraju. Poparcie dla czynnej obrony swojego kraju wśród Litwinów, Łotyszy, Czechów i Słowaków kształtuje się na poziomie od 15 do 17 % społeczeństwa.
Najmniej chętni do tego typu działania są Niemcy – 11%. Ciekawostką i pewnym zaskoczeniem, może być fakt, że chęć aktywnej obrony Republiki Federalnej Niemiec, wyrażali głównie mieszkający tam imigranci wyznania muzułmańskiego.
Duże poparcie dla aktywnej obrony, współgra z gotowością do poświęcenia własnego życia. W Polsce 26% respondentów byłoby gotowych zginąć za Ojczyznę i jest to najwyższy wynik z pośród badanych krajów. Dla porównania gotowość poświęcenia życia wskazało po 22% Estończyków i Słowaków, 20% Łotyszy, 18% Czechów, 16% Litwinów i zaledwie 9% Niemców.
Pomimo gotowości do oddania własnego życia w obronie ojczyzny i chęci walki z agresorem zdecydowana większość obywateli Państw naszego regionu uważa, że to na armii zawodowej powinna spoczywać odpowiedzialność za obronę kraju.
Z pewnością nie powinno być zaskoczeniem, że największym orędownikiem powierzenia obrony kraju zawodowcom są Niemcy. Aż 85% mieszkańców RFN jest zdania, że to armia zawodowa powinna zapewnić bezpieczeństwa kraju. Za nimi są mieszkańcy Litwy i Łotwy po 76% wskazań, Słowacji 75% oraz Czech gdzie 70% Czechów uważa, że to armia zawodowa powinna bronić ich kraju. W przypadku Polski, odsetek badanych uważający, że za obronę naszego kraju powinna odpowiadać armia zawodowa wyniósł 66%. Mniej chętni od nas do powierzenia obrony swojego kraju armii zawodowej są tylko Estończycy, wśród których tylko 46% badanych wskazało armię jako główną formację do obrony kraju.
Spośród naszych bliższych i dalszych sąsiadów największe zagrożenie dla istnienia swojego kraju wyrażają Litwini – 35%. W przypadku Polski odsetek ten wyniósł 29% i jest to drugi wynik wśród badanych krajów. Wysoki odsetek osób, które uważają, że jakiś kraj zagraża istnieniu zanotowano także na Łotwie – 23%. Jeśli chodzi o pozostałe kraje objęte badaniem to tylko 16% Estończyków oraz 14% Czechów i 12% Słowaków dostrzega obecnie jakieś zagrożenia dla istnienia ich państw.
Najbardziej bezpieczni w naszym regionie Europy czują się Niemcy, gdzie tylko 7% badanych zgodziło się ze stwierdzeniem, że jakiś kraj zagraża aktualnie istnieniu Republiki Federalnej Niemiec a ponad 50% zdecydowanie uważa, że obecnie nic nie zagrażania istnieniu państwa niemieckiego.
Wysoki wskaźnik poczucia zagrożenia wśród Litwinów, na tle innych państw bałtyckich może wynikać przede wszystkim z faktu, że postrzegają Oni zagrożenie, nie tylko ze strony Rosji, ale z powodów historycznych, umiejętnie podsycanych przez rosyjskie działania dezinformacyjne, także ze strony Polski.
W obliczu tych zagrożeń zbadano także poparcie Polaków dla przywrócenia zasadniczej służby wojskowej, uzbrojenia jakie powinna posiadać polska armia oraz ocenę działań Wojsk Obrony Terytorialnej po czterech latach funkcjonowania.
Jeśli chodzi o kwestię przywrócenia obowiązkowej służby wojskowej to Polacy są podzieleni niemal po równo. Blisko 48% opowiada się za, a prawie 44% opowiada się przeciw przywróceniu powszechnej służby wojskowej. Co ważne wśród tych, którzy chcieliby powrotu do powszechnego szkolenia wojskowego, więcej niż 70% badanych uważa, że powinno ono trwać rok lub nawet dłużej.
Podział jest jeszcze bardziej widoczny w przypadku odpowiedzi na pytanie o to czy Polacy chcieliby odbyć szkolenie wojskowe, gdyby była taka możliwość – po 49% badanych odpowiedziało twierdząco i przecząco. Wśród tych pierwszych odpowiedzi, niemal co czwarty z respondentów chętnie odbyłby ponadroczną służbę, natomiast 22% wystarczyłby zaledwie miesiąc.
W badaniu zbadano również opinię Polaków na temat zakupów sprzętu wojskowego. Ponad 50% respondentów wskazało, że powinno się dokonywać zakupów większych ilości sprzętu, spełniającego oczywiście określone wymagania, ale produkowanego w Polsce. Zakupy nowoczesnego, ale drogiego i w małych ilościach sprzętu zagranicznego takiego jak np. myśliwce F-35, czy systemy rakietowe HIMARS, spotkały się z uznaniem jedynie 10 % badanych.
Na podstawie tych dwóch wyników, można pokusić się o stwierdzenie, że polskie społeczeństwo na sprawy bezpieczeństwa patrzy bardzo racjonalnie i zdrowo rozsądkowo. Deklarując gotowość od dobycia służby wojskowej i czynnej obrony kraju, czy to w armii czy też w formacjach paramilitarnych, oczekuje jednocześnie, że Państwo zapewni im odpowiedni sprzęt, krajowej produkcji w dużych ilościach. Co w przypadku konfliktu zbrojnego może mieć kluczowe znaczenie.
Autorzy raportu zbadali również, jakie jest nastawianie Polaków do najmłodszego rodzaju Sił Zbrojnych RP, jakim są Wojska Obrony Terytorialnej. Na podstawie raportu można wnioskować, że działalność Wojsk Obrony Terytorialnej zasadniczo oceniana jest przez społeczeństwo dobrze. Pozytywne zdanie na temat tej formacji wyraża łącznie niemal 49 procent Polaków. Negatywne natomiast jedynie niespełna 19 procent.
Badanie pokazało także, że najważniejszymi powodami, dla których Polacy chcieliby wstąpić do armii są pobudki altruistyczne – chęć niesienia pomocy innym (22,4%), poczucie misji i obrony polskich granic (12,6%) oraz służba ojczyźnie (12,5%). Najmniej atrakcyjne są: możliwość brania udziału w operacjach wojskowych – 0,6% oraz możliwość awansu w strukturach wojska – 0,8%.
Natomiast najważniejszym czynnikiem zniechęcającym do podjęcia tego typu pracy jest perspektywa długotrwałego rozstania z rodziną – 30,4%. Niemal jeden na czterech Polaków boi się potencjalnego uszczerbku na zdrowiu, a ponad 28%. doznawania silnego stresu.
O projekcie
„Bezpieczeństwo 2020” to projekt IBRiS oraz Defence24, którego celem była i jest identyfikacja postaw patriotycznych i proobronnościowych Polaków oraz społeczeństw krajów regionu. Identyfikacja postaw obywateli w zakresie patriotyzmu czy reakcji na ewentualny konflikt zbrojny ma kolosalne znaczenie dla planowania przyszłych działań zmierzających
do zapewnienia optymalnego poziomu ochrony kraju. Pierwsze badanie odbyło się w 2016 roku w momencie po aneksji Krymu przez Rosję oraz w trakcie walki z tzw. Państwem Islamskim w Iraku. 2020 rok, czyli setna rocznica jednej z najważniejszych bitew w historii świata – „Cudu nad Wisłą” – to idealny moment na nową analizę społeczną w obszarze bezpieczeństwa.
Projekt został wzbogacony o badania wśród społeczeństw państw sąsiadujących z Polską
- w Niemczech, w Czechach, na Słowacji, na Litwie, a także na Łotwie i w Estonii.
Zakres przedmiotowy badania poza granicami Polski objął m.in takie zagadnienia, jak:
• na kim powinien spoczywać obowiązek obrony terytorium?
• jakie działania podjęliby obywatele w przypadku ataku na dane państwo?
• co konkretne społeczeństwa są w stanie poświęcić na rzecz obrony kraju?
Partnerem strategicznym Raportu jest GRUPA WB
